Kartel of niet?
De OPEC landen zijn producenten van olie en spreken samen af hoeveel ze maximaal mogen produceren om de olieprijs te ondersteunen. Dus is er sprake van een kartel. De VS is hier een juridische strijd tegen begonnen, het staat haaks op hun visie t.a.v. vrije handel. Toch lukt het de OPEC steeds minder resultaat te boeken, hoe komt dat?
OPEC en schalieolie
De VS heeft veel schalieolie in de grond. In het begin vond de winning vooral plaats in de gebieden Eagle Ford (Texas) en Bakken (North Dakota). Rond 2015 bereikte de productie in die twee gebieden z’n plafond. Na 2015 nam de Permian (Texas) het stokje over. Op dit moment produceert de VS 13-14 miljoen vaten schalieolie per dag! De grafiek hieronder laat zien dat de toename van schalieolie veel groter is dan destijds gedacht, mede door de steeds betere productietechnieken.
Hiermee haalt de VS Saudi Arabië (12 miljoen vaten per dag) dus in. De VS als grootste olieproducent ter wereld. Het wordt duidelijk dat de VS een grote rol heeft gekregen. Rusland met circa 10 miljoen vaten per dag doet vaak mee met de OPEC beslissingen en wordt als blok nu OPEC plus genoemd.
Wordt OPEC steeds onbelangrijker?
Het lijkt er momenteel wel op. Het grote voordeel van schaliegas is dat de winning snel opgestart en gestopt kan worden. Gaat de prijs over de 60 Usd/ Bbl dan leidt dat tot meer productie, letterlijk uit alle gaten en hoeken. De VS heeft enerzijds een lage olieprijs nodig voor haar industrie, de schalieolie-producenten hebben liever een hoge prijs. Overall wil de VS een lage olieprijs. OPEC heeft een prijs nodig van 60-85 Usd/ Bbl voor haar budget en al haar ambitieuze plannen om hun economie minder olie afhankelijk te maken, maar dat lukt steeds minder. Bij elke poging de olieprijs boven de 60 Usd/ Bbl te stuwen lokt dit extra productie van schalieolie in de VS uit.
Schaliegas op langere termijn
Hoe lang blijft VS schalieolie doorgroeien? Dit is een grote onzekerheid. Aan de ene kant zijn er de plannen van de Amerikaanse majors om de productie hier te verhogen. En laten we de track record van VS schalieolie de afgelopen jaren niet vergeten: de werkelijke productie viel er steeds hoger dan de voorspelde productie.
Aan de andere kant is er de steeds duidelijker wordende afname van de groei in de productie per put. De ruimte om nieuwe putten te boren in de sweet spots (de beste gedeeltes waar de meeste putten geboord worden) begint nu ook in de Permian op te raken. Men gaat er steeds meer putten boren op kleine afstand van de bestaande putten en die leveren (voor een zelfde putontwerp) 20-40% minder op. Daarnaast wordt er, door de afnemende druk in de sweet spots, geleidelijk aan relatief meer gas en minder olie geproduceerd. En aan gas valt in de VS heel weinig te verdienen. Dus de economics worden minder. Samenvattend: Schalieolie wordt steeds duurder om te produceren.
Zal OPEC verdwijnen?
De wereldwijde olievraag blijft groeien. De omschakeling naar elektrische wagens gaat in de derde wereld snel. Vanaf 2025 zijn er veel autoproducenten die alleen nog elektrische auto’s zullen maken. Toch zullen andere grote landen (India, Pakistan, China etc.) hier niet zo snel op overschakelen. De wereldbevolking blijft groeien en plastics blijven, vooralsnog, gevraagd. Het Internationaal Energie Agentschap (IEA) voorspelt dat tot 2040 de vraag naar olie blijft groeien. Oil Majors hebben de laatste 10 jaar weinig in deep sea oliewinning gestoken. Te duur, risicovol en niet duurzaam. In 2040 zal circa 33% van de energieproductie duurzaam zijn.
Wanneer de de productie van schalieolie gepiekt heeft in de VS kan de olieproductie in SA weer naar het maximum en neemt de macht van SA en de OPEC relatief weer toe. De productie van niet-OPEC-landen zal daarentegen tegen 2040 bijna een derde lager liggen dan nu. Het marktaandeel van de OPEC zal daardoor tegen 2040 de 50 procent naderen. Dat is een niveau dat sinds de jaren 70 niet meer is voorgekomen. OPEC heeft wel politieke overeenstemming nodig met haar leden, wat door de steeds verslechterende economieën lastiger wordt. De huidige politieke ontwikkelingen binnen de afzonderlijke lidstaten maakt het steeds moeilijker consensus te krijgen t.a.v. de maximale olieproductie. Het lijkt erop dat OPEC, of OPEC plus, wel blijft bestaan gezien de enorme bedragen die op het spel staan. De belangen zijn zeer groot.
OPEC en de olieprijs (2)
OPEC landen zijn zeer afhankelijk van de olie inkomsten. Het zoeken en investeren in andere bronnen van inkomsten is kapitaalintensief en ligt niet de hun aard. Saudie Arabië heeft hiertoe Vision 2030 als speerpunt gemaakt, maar de huidige olieprijzen zijn te laag voor wat SA wil bereiken. De overige OPEC landen hebben het politiek intern lastig, hebben het geld hard nodig en zien liefst een olieprijs van USD 100/ Bbl. Omdat dit nu alleen maar extra schalieolie productie in de VS uitlokt, is dit geen optie voor hen. De OPEC zal de komend jaren moeten wennen aan prijzen tussen de Usd 50-70/ Bbl en hooguit hopen op betere tijden.
De VS wordt steeds minder afhankelijk van olie- importen. De VS trekt zich terug uit het Midden Oosten simpelweg omdat hun belangen verschuiven en de geldverslindende oorlogen weinig succesvol zijn. Aartsvijand Amerika wordt hierdoor minder zichtbaar en zullen de afzonderlijke landen hun bevolking moeilijker tevreden kunnen stellen. Geen gemeenschappelijke vijand roept om betere gezondheidszorg, scholing en werk.
Naast samenwerking rond de olieprijs zal ook gewerkt moeten worden aan alternatief beleid wil OPEC niet uiteenvallen door interne politieke problemen in de afzonderlijke lidstaten.
