Hoe groot is de impact van schalieolie? Groot, zeer groot. De VS is door de productie van schalieolie Saudi Arabië voorbijgegaan als olieproducent. Hierdoor is de VS politiek minder afhankelijk van de OPEC en andere olieproducerende landen. Om maar een voorbeeld te noemen. Het creëert zeer veel werkgelegenheid en er gaan vele honderden miljarden Usd in om. Maar laten we beginnen bij het begin.
Wat is schalieolie?
Schaliegas zit in kleisteenlagen in de ondergrond. De ‘gewone’ aardgaswinning haalt aardgas uit zandsteenlagen, zoals die onder de Waddenzee en in Groningen. Schaliegas is lastiger te winnen omdat het gesteente compacter is en weinig doorlaatbaar. Het vraagt dan ook een andere winningstechniek (fracking genaamd).
Hoe wordt het gewonnen?
Fracking wordt ook wel hydraulisch fracturing genoemd, oftewel ‘hydraulisch kraken’. Het is de techniek die gebruikt wordt om de boorput te stimuleren. Hierbij worden onder hoge druk grote hoeveelheden water, zand en chemicaliën ingespoten. Door de grote druk ontstaan kleine explosies waardoor de harde grond breekt. De scheurtjes die hierbij ontstaan worden opengehouden door het ingespoten zand. Zo komt het schaliegas vrij en is transport van het gas naar de boorput mogelijk. Deze techniek is de laatste jaren sterk verbeterd, zodat winning van schaliegas rendabel kan zijn.
Door de steeds verbeterde technieken gaat de kostprijs per gewonnen barrel hard naar beneden. Men kan steeds dieper (verticaal) en tevens ook kilometers (5 km is geen uitzondering) horizontaal boren. Ook kan men velden aan elkaar koppelen. En door slimmere technieken ( chemicaliën, waterdruk, bolletjes die de scheuren openhouden etc.) meer rendement uit het veld halen.
De VS als grootste schalieolie producent
Men schatte de productie in 2015 op maximaal 8 – 10 miljoen vaten per dag voor 2020, we zitten in 2019 al boven de 12 miljoen vaten per dag. En de productie neemt nog steeds verder toe. Zie het plaatje hieronder. Al is het de vraag hoe winstgevend de productie werkelijk is, het maakt de VS wel minder afhankelijk van olieproducerende landen in de VS, wat hun politiek zeer goed uitkomt.
De macht van OPEC is hierdoor namelijk sterk afgenomen. Ook de onderlinge verhoudingen staan in de OPEC onder druk en de leden hebben ook hun eigen belangen. Door de lagere olieprijzen moet de OPEC, kwartaal na kwartaal, blijvend aan productiebeperkingen doen wat niet goed valt bij de kleinere olieproducerende landen. Hun economieën hebben veel hogere olieprijzen nodig, maar de groeiende schalieolie productie doet hun inspanningen teniet (2019). De grens is hier naar verwachting dan ook bijna bereikt. Alleen Saudi Arabië kan hier voor haar eigen conto een cruciale rol gaan spelen.
De schalieolie locaties in de VS
Er zijn vele productie locaties, maar de bekendste in de VS zijn: Eagle Ford (Texas), Bakken (North Dakota). Rond 2015 bereikte de productie in deze twee gebieden z’n plafond. Na 2015 nam de Permian hun stokje over.
De VS is momenteel de grootste schalieolie producent. De vraag is of, en hoe lang, VS schalieolie dit hoge groeitempo kan volhouden. Sommige analisten gaan er van uit dat dit nog voor lange tijd het geval zal zijn. Schalieolie heeft dus een grote impact. De Amerikaanse overheidsinstantie voor energie, de EIA, ziet die groei de komende jaren echter wel afvlakken. De grote vraag is of en wanneer de groei zal gaan afvlakken.
Is afvlakkende groei te verwachten?
Marktkenners zien de productie de komende jaren met zeer 5 miljoen vaten per dag stijgen. Dat is dus nog 40 procent erbij! Veel hangt hierbij wel af van de olieprijs en de continuering van lagere winningskosten. Hogere olieprijzen zullen de producenten helpen en lagere break-evenkosten gaan hun businessmodel verbeteren. Er zijn namelijk zeker grote twijfels over de economische levensvatbaarheid op de langere termijn.
Behalve een moeizamer financiering spelen daarbij ook technische en geologische beperkingen een rol. Er wordt steeds meer water en gas met de olie mee geproduceerd en in de beste gebieden moet men de putten steeds dichter bij elkaar boren. Dat komt de productie niet ten goede. En de beste gebieden zijn al aangeboord, men moet op zoek naar andere locatie, die vaak hogere winningskosten hebben. Dit zou de groei dus af kunnen vlakken.
Toch is de meerderheid van menig dat de groei voorlopig niet zal afvlakken. Onderstaand plaatje, geproduceerd door een vooraanstaand wereldwijd consultancy bedrijf, geeft eveneens aan dat de groei door zal gaan. Dit op basis van de algemene forecast van circa Usd 70/Bbl voor Brent-olie voor de komende 5 jaar.
De break-even cost van Schalieolie
Niemand weet exact wat hier de ware cijfers zijn. Wel zijn de meesten het over de onderstaande break-evenkosten eens. Usd 55-60/Bbl wordt als gemiddeld beschouwd. Dus hebben de schalieolie producenten Usd 60 WTI (Western Texas Intermediatee) oilprice nodig, zie daar de impact. Daar zitten we op september 2019 niet. Pas dan gaat men echt geld verdienen. Omdat de rente de afgelopen paar jaar naar nul toe beweegt gaat een deel van het overtollig geld van vermogensbeheerders naar schaliegas projecten. Dit heeft de boom versterkt.
Schalieolie blijft een wildcard
De aantrekkelijkheid voor schalieolie zit in de flexibiliteit van de investeringen; het is gemakkelijk om die op korte termijn naar boven of naar beneden te laten gaan (bv als reactie op ontwikkelingen van de olieprijs). Dat weegt echter naar mijn mening niet op tegen het gebrek aan winstgevendheid. Het aantal faillissementen blijft stijgen ( geschat tot nu toe 10 pct van alle VS producenten, data mid 2019), de olieprijs moet verder omhoog om deze industrie winstgevend te maken. Omdat er vele verschillende visies zijn over de toekomstige olieprijs, blijven er investeerders geloof houden in deze sector. De voorlopige lage rente helpt hierbij. Men spreekt nu van negatieve rente! In de VS kan de rente zelfs nog wat verder omlaag dan in Europa, waardoor deze bedrijven nog gemakkelijker kunnen herfinancieren of leningen kunnen krijgen.
Schalieolie zal voorlopig een belangrijke rol spelen en de olieprijzen sterk beïnvloeden, de impact er van is dus groot. Gezien de vele onzekere en onvoorspelbare factoren die de olieprijs beïnvloeden (politiek, handelsoorlogen, renteniveau en wereldwijde olievraag moeten we niet verder willen kijken dan 5 jaar.
